ĆirilicaLatinica Contact UsJavne nabavke


 

1

 

2


3

 

4

 

ISSN (Online) 2812-9636

INSTITUCIJA:
ISTORIJSKI ARHIV POŽAREVAC

GLAVNI I ODGOVORNI UREDNIK:
Dr Jasmina Nikolić, direktorka Istorijskog arhiva Požarevac


AUTOR I UREDNIK PORTALA:
Dr Jasmina Nikolić


TEHNIČKI UREDNIK:
Aleksandra Bogdanović

 

AUTORI:
Dr Jasmina Nikolić
Dr Dragana Miloradović
Nataša Milošević Dulić
MIrjana Stepanović


POČETAK
1.10.2021.

STATUS:
U toku
___________________________

KONTAKT PODACI:
ISTORIJSKI ARHIV POŽAREVAC
DR VOJE DULIĆA 10
12000 POŽAREVAC
REPUBLIKA SRBIJA
www.arhivpozarevac.org.rs
info@arhivpozarevac.org.rs
+381.12.523.082

 

ARHIVALIJA MESECA ARHIV POZAREVAC

ARHIVALIJA MESECA – MART 2023.

 

  Bolje rat nego pakt, plakat, arhiv pozarevac

27. MART 1941. GODINE – POČETAK SUPROTSTAVLjANjA FAŠIZMU U DRUGOM SVETSKOM RATU

 

Vojni puč 27. marta 1941. je izvela grupa oficira Jugoslovenske vojske na čelu sa generalom Borivojem Mirkovićem, svrgnuvši sa vlasti tročlano kraljevsko namesništvo, kneza Pavla Karađorđevića, dr Radenka Stankovića, dr Ivu Perovića i vladu Cvetković-Maček, koja je dva dana ranije 25. marta 1941. potpisala protokol u Beču o pristupanju Kraljevine Jugoslavije Trojnom paktu.

Srpski narod je pristupanje Trojnom paktu posmatrao kao sinonim potpunog poniženja države i naroda, izdaju demokratskog sveta, državne nezavisnosti i srpske tradicije.  
Nakon puča 27. marta 1941. došlo je do opšte euforije - na beogradske i ulice srpskih gradova izašle su hiljade demonstranata, rasturajući antinemačke brošure, uzvikujući i noseći parole protiv Hitlera i Musolinija, „Bolje rat nego pakt“, „Bolje grob nego rob“.  Objavljen je Proglas Kralja Petra II Karađorđevića o stupanju na presto. Osnovana je Vlada na čijem čelu se našao komandant Vojnog Vazduhoplovstva general Dušan Simović. Sveti arhijerejski sabor SPC održao je vanredno zasedanje u Patrijaršijskom dvoru u Beogradu na dan demonstracija i, tom prilikom, pozdravio smenu vlasti i Kralja Petra Drugog. Radio-Beograd je doprineo širenju pobedonosne atmosfere emisijama koje su počinjale i završavale se sviranjem ratničkih pesama, dok je beogradska štampa pisala sa podsmehom i cinizmom o Nemačkoj i njenim saveznicima.

Direktna posledica vojnog puča u Beogradu 27. marta 1941. je odluka Hitlera da se sa napadom i komadanjem Jugoslavije otpočne pre nego što su već gotovi planovi predviđali. Već 4. aprila 1941. stizale su vesti o grupisanju nemačkih snaga na granici Kraljevine Jugoslavije, da bi u nedeljno jutro, na Uskrs 6. aprila 1941. godine, usledilo bombardovanje Beograda... Počeo je rat...

(Prema: dr Marijana Mraović, Srbija i Požarevački okrug pod nemačkom okupacijom 1941-1944, u: monografija grupe autora „Srbija i Požarevac u Drugom svetskom ratu 1941-1944 – okupaciona uprava, izbeglice i prosveta“, Posebna izdanja – knjiga 12, Istorijski arhiv Požarevac, 2015, 9-115).

Datum 27. mart 1941. godine smatra se jednim od najvažnijih u srpskoj i jugoslovenskoj istoriji 20. veka i obeležava se kao početak suprotstavljanja fašizmu u Drugom svetskom ratu.

Podsećajući se na ove martovske događaje od pre osamdeset i dve godine, kao arhivaliju meseca marta objavljujemo ilustrovani plakat „Pakt 25. mart 1941 – 27. mart 1941. godine „Bolje grob nego rob“, koji se čuva u fundusu Istorijskog arhiva Požarevac.

 

Fotografija: Pakt 25. mart 1941 – 27. mart 1941. godine „Bolje grob nego rob“, Beograd, autor Mate Zlamalik, ilustrovani plakat u boji, 58h90;
Istorijski arhiv Požarevac, Zbirka plakata, II 1944/96.

Odabrala: dr Jasmina Nikolić, arhivski savetnik